QADIMIY TERMIZ CHORUSTUN MASJIDI

Ko’shkdan janubda Chorustun masjida va minorasi bo’lgan. Chorustun bu masjidning mahalliy nomi bo’lib, aslida masjidning diametr bir metr keladigan, pishiq g’isht va ganch qorishmasidan terilgan 9 ta ustuni bo’lgan.

Bu masjid uncha katta emas edi. Ichki o’lchami 10x10 metr edi. Uning sathini 9 ta gumbaz yopib turgan. Masjid odatdagidik emas, balki uning ikki devori bo’lgan xolos qolgan ikki tomoni ochiq bo’lgan. XI asrdagi ta’mirlanishdan keyin pishiq g’isht bilan qoplanadi. Mehrob januby-g’arbiy devor markazida, bo’lib, chuqur nag’al shaklida qat-qat burmalangan mato bilan jihozlangan tokcha bo’lgan.

Chorustun masjidi qurilishi vaqti haqida turli xil fikrlar bor. Ba’zilar uni IX-X asrda qurilgan, yonida xom g’ishtdan qurilgan minora bor edi. Masjid ta’mirlangandan so’ng o’rniga yengil minora qurilgan deyishadi.

Arab geografi Al Maqdisiy X asr o’rtalarida Chorustun haqida yozar ekan: “Nomozgoh Termiz rabotining o’rtasidadir”, deydi.

O’rta asr nomozgoh masjidlari yarim ochiq bo’lib, ularning mehrobi hovliga qaratilgan. Bu yerda yiliga ikki marta: Ramoon Hayiti nomozi va Qurbon Hayiti nomoziga shahar va atrofdan to’plangan erkaklar nomoz o’qishgan. Imom mehrobdan turib, to’planganlar e’tiborini qiblaga, Makkaga qaratib, nomoz o’qigan. Termiz nomozgohi Chorustun ilk musulmon masjidlari turidan bo’lgan.

Shoniyoz Safarovning Termiz va Termiziylar kitobidan