ESKI TERMIZ KO’SHKI

O’rta asr Termizi raboti o’rtasida, uning shimoliy devori yaqinida bir qator inshootlar bor ediki, ularning pishiq g’ishtlari allaqochonlar tashib ketilgan.

Bu imoratlar eskiddan (Kushonlar davrida) odamlar yashab kelgan joylarlarda qurilgan bu yerlar, III-IV asrlarda kushonlar tashlab ketganidan keyin bo’sh yotgan. Yuqorida aytib o’tilganidek, II asrda yer qimrlashi oqibatida ko’pgina inshootlar, uy-joylar vayronaga aylanadi. Balki, shu yillar urf-odati uchun irim qilingan, yoki tiklashni iloji bo’lmagandir. Shu tufayli, buddizm ibodatxonalari, monastirlari qurilishi Kushon Termizining shimoliy sharqida Zo’rmo’la atrofida rivojlantiriladi.

Ilk o’rta asrlarda bu yerlar tiklangan. VI-VII asrlarda katta bo’lmagan, lekin o’z shakli bo’yicha  diqattaga sazovor feodal qasri (qo’rg’oni) – saroyi qurilari.

Ko’shkning pastki qismi 25x25 metr bo’lib, paxsa devordan ko’tarilgan. Uning bosh o’qi bo’ylab yotgan markaziy dahlizi, uning ikki tomonida beshtadan uzunroq xonalari bo’lgan. Dahliz va xonalar gumbazlar bilan yopilgan. Devorlarida teshiksimon derazalar bo’lgan.

            Ko’shkning ikkinchi qavati yengil materiallardan yopilganbo’lib, yozda yashashga mo’ljallangan.

            Termiz qo’rg’oni O’rta Osiyo qasriga xos ko’shk edi. U ko’p asrlar odamlarga xizmat qildi. Islom dini rivoji davrida uning yaqinida qurilgan masjid va qo’shimcha xonalar ziyoratga keluvchilar uchun yotoqxona, sayyoh darveshlar uchun xonaqoh vazifasini o’tadi.

Shoniyoz Safarovning Termiz va Termiziylar kitobidan